Para Biriktirmekte Zorlananlara

Okuyuculardan gelen mailleri yanıtlayacağımı söylemiştim. tpolthetrekkie@yahoo.com adresinden bana ulasabileceğinizi tekrar hatırlatıyorum.

Son dönemde gelen birkaç e-mailde birçok ortak soru var. Hepsine birden burada yanıt veriyorum. Umarım diğer okuyucular da katkıda bulunurlar.

1. "Para nereye gidiyor anlamıyoruz. Gelirimiz biriktirebilecek mertebede olmasına rağmen ayın sonunda hiçbirşey kalmıyor. Ne yapmak lazım?"

Paranın nereye gittiğini bilmemekten yakınan okurlara tavsiyem şu: Bir ay boyunca hiç üşenmeden kuruş kuruş nereye para harcarsanız bir deftere kaydedin. Böylece farkında olmadan yaptığınız harcamaları görebilirsiniz. Gereksiz kılık kıyafet mi aldınız? Starbucks ya da benzeri bir yerde bir bardak kahveye bir sürü para mı verdiniz? Market alışverişine listesiz çıkıp, bir sürü gereksiz ve sağlıksız hazır yiyecek mi aldınız? 1 aylık hatta 15 günlük dökümünüze bakmak size alışveriş alışkanlıklarınız konusunda fikir verecektir.

2. "Birikim yapmak için kredi kartından otomatik olarak birikim için para kestirmek iyi bir fikir mi?"

Öncelikle kredi kartı ile ilişkiniz çok önemli. Ben 1990 yılından beri kart kullanıyorum ve her zaman kart borcumun tamamını öderim çünkü biliyorum ki, ödünç alınabilecek en pahalı para önce tefeci, sonra kredi kartlarından gelir. Diyelim ki BES yaptırdınız ya da bankanızın sunduğu birikim hesaplarından yararlanmaya karar verdiniz. Bunu kredi kartına otomatik ödeme olarak bağlatmadan evvel her ay muntazam olarak kart borcunuzun tamamını ödeyebileceğinizden emin olun.

3."Her ay ne kadar para biriktirmeliyim? Biriktirmeye minimum ve maksimum ne kadar para ayırmalıyım?"

Bu soru doğrudan gelirinizle ilgili. Düşük bir gelirle bile eğer ayda %5 tasarruf etmeye niyetlenirseniz, bunu fark etmezsiniz bile. Benim önerim yaş gruplarına göre değişken. Mesela 20'li yaşlarında aylık gelirin %10-15 kadarı, 30'lu yaşlarda %15-20 kadarı ve ilerleyen yaşlarda daha fazlasını biriktirmeye çabalamak gerek. Ancak genç yaştan itibaren düzenli para biriktirebildiyseniz, ileriki yaşlarda çok yüksek oranlar biriktirmek zorunda kalmazsınız.

Bileşik faiz hesabında en önemli unsur süredir. Bir örnekle açıklayalım: Ayşe 25 yaşından itibaren her ay 1500 TL olan ücretinin %10'unu tasarruf ederse, 60 yaşına geldiğinde ortalama %10 faiz ile vergi ve kesintiler hariç 579,000 TL civarında tasarrufa sahip olur. Ayşe tasarruf işini 35 yaşına kadar ertelerse ve ücretinin %20'sini tasarruf ederse, 60 yaşına geldiğinde yine vergi ve kesintiler hariç 405,000 TL tasarrufa sahip olur. (Bazı okurlar Ayşe'nin 35 yaşında daha çok para kazanabileceğini söyleyecektir ama, o yaşta Ayşe'nin harcamaları da daha fazla olabilir. Dolayısı ile bu değişkeni hesaba almadım. Ceteris Paribus yani:)

4. "Ayın sonunda tasarruf edecek para kalmıyor. Ne yapmalı?"

Bütçe yapmalı ve ne kadar parayı tasarruf edeceğinize karar vermelisiniz. Sonra da bu tutarı maaşınızı alır almaz ayırmalı ve ilgili hesaba yönlendirmelisiniz. Böylece kalan para ile geçinmeniz gerekeceği için birkaç ay içinde ayırdığınız miktarı hatırlamazsınız bile. Birçok kişi yüksek bir miktarı ayırma niyetiyle işe başlar ve iki ayda gerçekçi olmayan miktar yüzünden pes edip, para biriktirmekten hepten vazgeçer. Gelin gerçekçi olun ve önce gelirinizin %5 kadarını tasarrufa ayırın. Kendinizi rahat hissettiğinizde ve harcamalarınızı kontrol edebildiğinize kanaat getirince %7-8 seviyesine çıkın bir de bunu test edin. Bu şekilde yavaş yavaş doğru oranı bulursunuz.

5. "Giyim için düzenli para ayırmalı mı yoksa harcamayı gerektiğinde yapıp, birkaç ay sıkışmayı göze mi almalı?

Ben her ay yaptğım bütçeme belli bir miktar koyarım. Mesela ayda 50 TL diyelim. Bunu her ay harcamam gerekmiyor. Bu parayı biriktirip aydan aya aktarırım ve gerektiğinde harcarım. Bir başka yol ise bir çeşit acil durum fonu oluşturmaktır. Bu kişiden kişiye değişen bir meblağ tabii. Hesap edilemeyen harcamalar için biraz para bulundurmak gerek. Bu parayı likit fon ya da kolayca nakte çevrilebilen bir enstrümanda tutmak gerekir.