29 Eylül 2007 Cumartesi

Bireysel Emeklilik Sigortasi

Birkac gun once Ekonomix Bireysel Emeklilik Sigortasi konusunu biraz daha acmami istemisti. Bunlarla ilgili detayli bilgi sigorta kurumlarinin web sitelerinde var. Bu yazinin en altina ekleyecegim. Ben neden tercih ettim ve benim durumum nedir onu izah edeyim:

1. Bireysel bir yatirimci olarak en fazla HB veya bankalarin sundugu bilesik faiz kadar getiri elde edebiliyorum. Fonlardan anlamiyorum, borsa konusunda da uzun vadeli dusunuyorum ama buna da fazla para ayiramiyorum (riski sevmem o bakimdan).
2. Bireysel Emeklilik Sistemine odedigim primlerin belli bir miktara kadar vergi avantaji var. Odeme dekontunu calistiginiz sirkete verince onlar bunu vergiden dusuruyorlar. Gerci su anki sirketim net odeme yapiyor ama bu her zaman boyle olmayacak.
3. Sectigim fon sepetinin yilbasindan bu yana getirisine baktigimda %30'luk bolumu %22'den, %70'lik kismi da %26'dan fazla getiri saglamis. Bu orta riskli bir portfoy. Neden maasimi bu adamlara veriyorum sorusunun yaniti burada iste. Bunu kendim yapamazdim.
4. Aylik odemelerimden %1'ini isletme kesintisi olarak sigorta sirketi aliyor. Bu da normal sanirim? (Fonlar uzerinden yapilan bir kesinti ilismisti gozume, onu bulamadim, kendi ekstrelerimden de cikartamadim, biraz daha bakacagim ama ufak bir orandi galiba).
5. Sirketim katkida bulunmuyor maalesef. Turkiye'de bunu yapan cok az sirket var galiba. Amerikadaki 401k gibi degil.
6. Bu sistemde 56 yasina kadar kalabiliyorum. Ondan sonra istenirse biriken parayi alip cikmak mumkun, istenirse aylik baglatmak. 10 yildan evvel cikmanin, 56 yastan evvel cikmanin kanunla belirlenmis bazi dezavantajlari var. Bunlar da yine web sitelerinde detayli olarak yer aliyor.

Iste bazi emeklilik siteleri: Garanti Emeklilik, Ak Emeklilik, Yapi Kredi Emeklilik, Basak Groupama

Bu konuda daha evvel de belirttigim gibi fazla deneyimim yok ve bu yuzden de aslinda buraya yatirabilecegimden cok daha azini yatiriyorum. Esas olarak parami kendim biriktiriyorum, ya vadeli mevduatta, ya da HB'da. Borsa'ya yaptigim yatirim ise ufak ve duzenli degil. Ornegin su sira senet almiyorum.
BES konusunda deneyimi ya da soyleyecek seyi olanlar varsa, lutfen yorumlarla katkida bulunsunlar ya da yayinlamam icin bana e-mail atsinlar: tpolthetrekkie@yahoo.com

26 Eylül 2007 Çarşamba

Anket Sonuclari

Minik bir anket duzenlemis ve duzenli para biriktirip, biriktirmediginizi sormustum. 23 kisi anketimize katilmis (ayni kisi birden fazla katilmadiysa tabii), sonuclar soyle:


6 Kisi HAYIR demis,
10 kisi EVET AMA DUZENLI DEGIL demis,
7 kisi EVET demis.


Bu arada benim mutevazi blogu 23 kisinin ziyaret etmis olmasini Ekonomix'in ve Serhad'in reklamina:) bagliyor ve de kendilerine tesekkur ediyorum.

Butce 4: Bireysel Emeklilik Sigortasi

Bireysel Emeklilik sigortasi aslinda bir tasarruf olmasina ragmen, BES'e odedigim prim butcemde gider kalemi olarak yer aliyor. Her ayin sonunda ise tasinmazlarim haric bir "Net Worth" hesaplamasi yapiyor ve birikimlerimi bu sekilde takip ediyorum. Bu ulkemizde cok yeni bir uygulama oldugu icin acikcasi dogru mu yapiyorum, yanlis mi yapiyorum hala cok emin degilim ama 2004 yilinda bu sisteme kucuk bir katilim payi ile girdim ve ilk hatami, tutucu ve az riskli bir portfoy secerek yaptim.

Daha sonra yabanci bloglari takip ederken yeni seyler ogrendim. Bizim sistemde 56 yasinda emekli olunuyor. Dolayisiyle, eger kisi gencse, riskli secenekler yapip, zaman icinde inis cikislari tolere edebiliyor, kazancini artirabiliyor ve emeklilige yaklastigi donemlerde, piyasanin iyi oldugu bir zamanda daha tutucu bir portfoye gecerek, birikimini kontrol altina alabiliyor.

Bir de isletme gideri ya da komisyon adi altinda her ay yaptiginiz duzenli odemelerden yapilan kesintiler var. Benim sisteme ilk girdigimde, sectigim sigorta sirketinde bu oran ayda %8 idi. Yeni ise girdigim firmada bir baska sigorta sirketi o sirket calisanlari icin bir grup yapmis ve komisyon oranini da onlara ozel %2 olarak belirlemisti. Bana da bu gruba dahil olursam ayni imkanlardan yararlanabilecegimi soylediler. Sirketten ayrildigim takdirde bu hakki kaybetmeyecegimi de soylediler. Bunun uzerine sigorta sirketimi degistirdim. Yeni sigorta sirketim benim katilimimdan birkac ay sonra bir kampanya duzenledi ve belli bir miktar ara odeme yaparsam, bu komisyonun %1'e dusecegini soyledi. Istenen rakam odeyebilecegim, makul bir rakamdi, ben de bu odemeyi yaptim.

Su anda orta-ust risk seviyeli bir portfoyum var. Katki payimi zaten artirmistim ama Ocak ayinda tekrar biraz artiracagim. 2023 yilinda emekli olacagim icin 2017'den sonra piyasalarin iyi gunlerini kollayip, sonra da daha az riskli bir portfoye gecmeye calisacagim.Yine de bu konudan cekiniyorum. Bu konuda soyleyecek seyleri olan birisi varsa ve yorum birakirsa cok sevinirim. Su anda gelirimin %5'i kadar bir katki payi oduyorum, Ocak'ta %7-8 seviyesine cikartmaya niyetim var. Sisteme guvenebilsem, bunu artirmayi dusunurum.

Yine de genclere onerim bu sisteme dahil olmalari. Zira bu tur sistemlerde ne kadar uzun kalirsaniz o kadar tasarruf yapabiliyorsunuz. Yirmili yaslarda olsam bu kadar cekincem olmazdi. Buyuk kucuk demeyip, birkac paket sigara'dan veya disarida yenen bir ya da iki aksam yemeginden vazgecip, BES'e katilmak yine de akillica olabilir diye dusunuyorum.

25 Eylül 2007 Salı

Butce 3: Temizlik

Haftada bir gun yardimci bir hanim evimi temizleyip, hayatta en nefret ettigim is olan utuden beni kurtariyor. Buna harcadigim paranin her kurusuna degiyor. Bundan tasarruf etmeyi maddi imkanim oldukca asla dusunmem. (Iki haftada bir alabilirim belki ama o zaman da gardroba ilave yatirim gerekir, iki hafta yetecek ust bas lazim. Zaten kilolu oldugum icin kilik kiyafet sorunu yasarken ekstra strese gerek yok).

Yardimci kadin, yatili veya gunduzlu cocuk bakicisi konusunda kantarin topuzunu kacirmis olan ve yakayi bu hanimlara kaptirmis bazi arkadaslarim var. Sordugunuzda "Cocuga bakan kadin, evin tozunu almayi, bulasiklari kaldirmayi kabul etmiyor, sadece cocuga bakarim diyor" diyenler olabiliyor. E bu cocuk bebek degil, yarim gun veya tam gun yuvaya gidiyor, bu kadin onu sadece okula birakip okuldan aliyor ve kahvalti veriyor sonra da evin annesi adimini evden atarken pirrr diye kapidan ucuveriyor. Bu yardimcilar duygu somurusu de yapabiliyorlar ve genc annelere ciddi bir masraf kapisi haline gelebiliyorlar. Hatta bazen bu genc kadinlar kendilerini kapana kisilmis ve caresiz hisseder hale gelip, kendilerine dikte edilen herseyi kabulleniyorlar. Burada esas sorun evin babasi olabiliyor. Erkekler de artik evsel sorumluluklarinin artmis oldugunu, babalari gibi baba olamayacaklarini anlamalilar. Ne yazik ki anneler ogullarini hala oyle yetistirmiyor. Dur bir dakika ya! Ben ne dedim simdi? Sorun anneler mi babalar mi? Yumurta mi, tavuk mu? Ne dersiniz?

24 Eylül 2007 Pazartesi

e-MBA Kredisi

Bugun bir bankanin web sitesinde aylik %1,59 faizle ve 48 ay vade ile e-MBA kredisi verildigi duyurusunu gordum. Detayini okumadim ama sanirim baska yuksek lisans programlarini da iceriyor. Bu kadar yuksek faizle borc para alip, e-MBA yapan arkadaslar umarim, program sonrasi bunu yapmamak gerektigini ogrenmis olurlar. Biraz pahali bir ders olur ama saglik olsun.

Yanlis anlasilmak istemem; bildigim kadariyla Amerika'da ogrenci kredileri cok yaygin ve kisinin kendine deger katmasi icin yapmasi gereken yatirim varsa, tabii ki yapmasi gerekir ama odenecek bedel de cok onemli. Dereceyi erteleyip, biraz para biriktirip, ya hic borclanmadan ya da mumkun mertebe az borclanmak iyi bir cozum olabilir. Onemli olan yuksek lisans yapmis olmak icin yapmamak. Gercekten bu program kisisel kariyer hedefleri acisindan kilit bir unsursa gereken fedakarlik yapilir elbet. Yillardir ozel sektorde calisan bir yonetici olarak, kendi bulundugum sektorlerde yuksek lisansin bir fark yarattigini gormedim. Baska sektorler konusunda yorum yapamayacagim ama dikkatle dusunmek gereken bir konu. Attiginiz tas urkuttugunuz kurbagaya degecek mi?

23 Eylül 2007 Pazar

Butce 2: Ozel Saglik Sigortasi

3 gunluk Ankara seyahati sonrasi, bloguma ilgi gostermeye nihayet vakit buluyorum.


Butcemde yer vermem gereken konulardan biri Ozel Saglik Sigortasi. Bunu ilk kez bireysel olarak yaptirdim. Daha once calistigim sirketler bunu karsiliyordu fakat o donemde isten ayrilmistim ve henuz yeni bir isim yoktu ancak, ara verirsem omur boyu yenileme garantimi yitirecegimden cekindim ve tabii ayrica sigortasiz olmak da iyi birsey degil. Ustelik su anki isimde Saglik Sigortasi yok, dolayisiyle iyiki de yaptirmisim.

Bundan onceki sirketimin anlasmali oldugu sigorta sirketi bana gore en kotu sirketlerden biriydi ve tansiyon hastasi oldugum icin kalple ilgili tum hastaliklari kapsam disi birakmisti. Buna fena icerlemistim ancak, ugrasacak firsat bulamamistim. Fakat, sigorta yaptirmam gerektiginde bu konuda birseyler yapmaya karar verdim ve bircok firmadan teklif istedim. Iclerinden uygun olan firmaya kalp hastaligi muafiyetimin kaldirilmasi icin ne gerektigini sordum. Eger eforlu elektro testini gecersem, muafiyeti kaldirabileceklerini soylediler. Ben de teste girdim ve muafiyeti kaldirttim. Bunun uzerine eski sigorta sirketim de aniden bana muafiyetleri kaldirma opsiyonu onerdi ama 2,000 YTL ilave prim odemem kaydiyla. Cok zekice, oyle degil mi? Ustelik de yalan oldugunu bile bile baska sirkete gecersem omur boyu yenileme hakkimin yanacagini soylediler. Oysa omur boyu yenileme hakki firmadan firmaya aktarilabiliyor.

Sigorta sirketlerine karsi cok dikkatli olmak lazim. Sizi aceleye getirmelerine asla razi olmayin. Mutlaka alternatifleri inceleyin, dokumanlari cok dikkatle okuyun ve akliniza takilan herseyi sorun. Muphem yanitlari kabullenmeyin. Gerekiyorsa aciklamalari yazili isteyin. Ben birkac konuda aldigim yanita guvenemedigim icin tamamen ilgisiz bir sigorta sirketini arayip, sorularimi onlara da sormustum. Ustelik bana yanit veren kisiye neden onlari aradigimi acikladigim halde sagolsun beni basindan savmadi ve de uzun uzun ipuclari verdi.

Bu konudaki en kritik konu sececeginiz paketin size uygun olmasi, sigortaciniza degil. Ben kendi secimimi yaparken benim icin gercek riskin yatarak tedavi olduguna karar vermistim. Siradan muayenelerin limitli olmasini tercih etmistim zira, cok fazla doktora gitmeye gereksinim duymuyorum. Ayrica, bu sigortayi yaptirdigimda daha once de belirttigim gibi calismadigim bir donemdeydim ve bunun ne kadar surecegini tahmin edemiyordum. Onumuzdeki Ocak'ta yenileme yaparken, paket secimimi yeniden gozden gecirecegim.

Bu konuda daha cok bilgisi olanlar varsa ve de paylasirlarsa cok sevinirim.